تاریخچه مبلمان در جهان

اولین آثار مبلمان در زندگی انسان

استفاده از اشیاء طبیعی به عنوان محل نشیمن و یا جایگاه خوابیدن، اولین استفاده بشر از مبلمان به حساب می آید. مجسمه سنگی زن نشسته با نام Çatalhöyük قدیمی ترین اثر موجود و قابل لمسی است که تا کنون به پیدایش و تاریخچه استفاده بشری منتسب شده است.

مجسمه زن نشسته، قدیمی ترین اثر قابل لمس منتسب به استفاده از مبلمان

این مجسمه نمادی است از یک الهه زن بزرگ و احتمالا بارور در فرآیند زایمان است که توسط هنرمندی ناشناس در ۶۰۰۰ سال پیش از میلاد مسیح ساخته شده که در سال ۱۹۶۱ در Çatalhöyük ترکیه کشف شده است و روی مبل با دسته هایی که سر پلنگ یا ببر دارد نشسته است.

البته یکی دیگر از اولین یافته ها در خصوص استفاده بشر از مبلمان در دوران باستان مجسمه ونوس است که یک الهه را به صورت نشسته روی صندلی نشان می دهد و در گاگارینو روسیه کشف شده است.

یکی از اولین شواهد استفاده انسان از مبلمان در زمان باستان

اما بنا بر سایر شواهد همچون کتیبه ها و نقاشی های دیواره بعضی غارها و … نشان می دهد که بشر از سی هزار سال پیش از اشیاء به عنوان مبلمان استفاده می کرده اند. این اولین تمرین های بشر برای به کارگیری اشیاء طبیعی همچون سنگ، استخوان حیوانات بزرگ و چوب بوده است.

پادکست تاریخچه مبلمان در جهان

هم زمان که می خوانید و عکس ها را مشاهده می کنید به داستان تاریخچه مبلمان در جهان گوش کنید.

اولین مبل را چه کسی ساخت ؟

اولین مبل ها از دوران پارینه سنگی کشف شده است. کاوش ها در بخش Skara Brae اسکاتلند آشکار ساخت که در خانه هایی که قدمت آنها به 3215 سال پیش از میلاد مسیح باز می گردد (حدود 5250 سال قبل) در هر خانه آثاری به جا مانده از مبلمان سنگی، تخت و صندلی یافت شده است.

آثاری از مبلمان سنگی در خانه های سنگی با سقفی احتمالا از تکه های چوبی در Skara Brae اسکاتلند

احتمالا زمانی که مردم آموخته بودند در محل های دائمی زندگی کنند شروع به ساختن وسایلی شبیه به مبلمان کرده اند. کشاورزان در این روستا در خانه هایی زندگی می کرده اند که دیواره های سنگی با سقف هایی از تکه های چوب داشته است.

تاریخچه و پیدایش مبلمان در مصر

تاریخچه مبلمان در مصر به ۲۰۰۰ تا ۳۰۰۰ سال پیش از میلاد باز می گردد.

مبلمان در مصر باستان به خانه افراد غنی و ثروت مند باز می گردد. افراد متمول و همینطور کاخ نشینان را می شود در نقاشی های باستانی مصر، خصوصا در کتیبه های سنگی و همینطور نقاشی های رنگی دیواره های اهرام مصر دید که در خانه ها و قصرهایشان روی مبلمان نشسته اند. مبل هایی که احتمالا چوبی بوده و البته به جای بالشت های پارچه ای و نرم از چیزهایی شبیه به بالشت از جنس چوب استفاده می کرده اند.

مبلمان توت عنخ آمون، فرعون جوان مصر

در همین نقاشی ها مردم عادی روی نیمکت های آجری نشسته اند اما در خانه هایشان (ثروت مند و فقیر) برای نگه داری اشیاء از طبقه ها و قفسه های چوبی استفاده می کرده اند.

تخت پادشاهی توت عنخ آمون از جنس طلا و تزیین شده با نقاشی برجسته و رنگ آمیزی و همینطور جواهرات در پایین تخت

در صد سال اخیر که مبلمان در تمام کشورها طرفدار پیدا کرده است، مصر با وجود پیشینه طولانی در این زمینه و همینطور البته سبک خاصی که مصریان در ساخت مبلمان دارند نتوانسته است سهم قابل توجهی از بازار صادرات را بگیرد.

با اینکه مصر امروزه سهم چندانی از بازار بین المللی مبلمان ندارد اما مصری ها نقش بسزایی در پیدایش مبلمان امروزی داشته اند.

توت عنخ آمن جوانترین فرعون مصر را می توان در نقاشی های آن دوران دید که اطرافش پر از مبلمانی است که با طلا تزیین شده است.

این تصویری است از صندلی ای که توت عنخ آمون روی آن نشسته است.

تعداد زیادی از مبل های باستانی هم اکنون در موزه های مختلف در سراسر جهان وجود دارند که بسیاری از آنها از قبر نجیبان مصر بیرون آورده شده اند که به دلیل زندگی راحت پس از مرگ برای آنها در قبر قرار داده شده اند.

تاریخچه مبلمان در آسیا

مبلمان آسیایی تاریخچه شفافی مثل تاریخچه مبلمان در اروپا ندارد.

مبلمان در سنت های هند، چین، پاکستان، اندونزی و ژاپن از دیرباز به چشم می خورد و دارای سبک های منحصر به فرد شناخته شده ای است. همینطور کشورهایی مثل کره و مغولستان و همینطور کشورهای جنوب شرقی آسیا نیز دارای سبک های انحصاری خود در قدیم هستند.

تاریخچه مبلمان در ژاپن بیانگر این است که از ابتدا با سبک مینیمالیستی و استفاده از چوب با کیفیت ساخت بسیار بالا و تکیه بر قسمت های کوچک چوب و نقاشی روی آن برای تزئین مبلمان انجام می شده است.

صندلی ژاپنی منبت شده و چرمی

تاریخچه مبلمان در یونان

سال های ۲۰۰۰ تا ۳۰۰ قبل از میلاد به سال های پیدایش تا شکوفایی صنعت اولیه مبلمان در یونان معروف است.

دانش تاریخی مبلمان از منابع مختلفی همچون کتیبه ها، مجسمه های به جا مانده از آن دوران و گلدان های نقاشی شده به دست آمده است. بعضی از مبلمان آن دوران که هنوز باقی مانده اند عمدتا از جنس سنگ یا فلزات بوده است.

اولین مبل ها در یونان تحت تاثیر صندوقچه های طراحی شده مصری که هم کاربرد صندوقچه و هم کاربرد نشیمن گاه را داشته ساخته شد اما در قرن های چهارم و پنجم پیش از میلاد مسیح این صنعت در یونان وارد فضلی نو گشت.

مبل هایی که در یونان باستان ساخته می شده اند احتمالا از چوب های اصطلاحا ارزان یا دارای فراوانی بوده و بعد توسط روکش هایی گران بها و کمیاب تر مثل آبنوس یا افرا تزئین می شده اند. بعضی از مبلمان یونان باستان نیز توسط عاج فیل، لاک های بزرگ لاک پشت، طلا یا سایر فلزات گران بها تزئین شده اند.

صندلی خدایان یا محل نشستن کسانی که دارای افتخارات بزرگ هستند.

تصویر بالا همانطور که در توضیحات عکس قید شده، نشان گر جایگاه نشستن کسانی است که دارای مقام های ویژه یا افتخارات بزرگ جنگی و کشوری هستند که می تواند بیان گر این باشد که در آن دوران مبلمان محدود به قشر خاصی از جامعه بوده است.

شواهدی دال بر استفاده تشک و بالشت و سایر راحتی هایی که برای نرم کردن نشیمن یا زیرسری می توانسته باشد در آن دوران وجود ندارد.

همینطور مجسمه عظیم Chryselephantine  از زئوس در المپیا ساخته شده توسط اسطوره یونانی Phidias که در زمان های پیش از بین رفته است نشان می دهد زئوس خدای خدایان یونان بر روی تختی با شکوه که با طلا و سنگ های قیمتی، آبنوس و عاج تزئین شده نشسته است. از این مجسمه عظیم تصاویر قدیمی زیادی وجود دارد که ما یکی از آنها را برای نمایش انتخاب کردیم.

زئوس، نشسته روی صندلی یا مبلی که با انواع طلا و سنگ های قیمتی تزئین شده است.

استفاده از تزئینات و همینطور حکاکی روی قسمت های مختلف مبل در طراحی مبل های آن دوره به چشم می خورد. در آن دوران در یونان از نیمکت هایی که به دو شکل پشت دار و بدون پشت ساخته می شدند، در طول روز برای نشستن و شب ها از همان نیمکت برای خوابیدن استفاده می کرده اند.

مبلمان در قرون وسطی

خانه های دوره سال های ۵۰۰ تا ۱۴۵۰ میلادی معمولا دارای یک اتاق بزرگ بوده که برای همه کارها مورد استفاده قرار می گرفته است. مبلمان در این خانه ها بیشتر شامل یک میز بزرگ و تعدادی صندلی که برای صرف غذا و همینطور دور هم نشستن و تخت خواب می شده است. البته قفسه های نگهداری وسایل نیز در خانه های قرون وسطایی از جنس چوب بوده است.

صندوقچه چوبی ساخته قرن ۱۵ میلادی

مبلمان خانه های قرون وسطی از جنس چوب بلوط انگلیسی ساخته می شده و بسیار سنگین بوده است. تزئینات آن مبلمان توسط رنگ، روغن و یا لاکی کردن صورت می گرفته است.

مبلمان در قرون وسطی در بیشتر مناطق اروپا از چوب بلوط ساخته شده است. در دوره و منطقه زندگی ساکسون ها نیز این چنین بوده است.

تاریخچه مبلمان در روم

پیدایش مبلمان در امپراطوری بزرگ روم نیز به پیش از میلاد مسیح باز می گردد.

در قسمت های سردتر امپراطوری، افراد متمول و ثروتمند زندگی متفاوتی نسبت به سایر مردم داشته اند. آنها در خانه هایی زندگی می کردند که با پنجره های شیشه ای، موزاییک و سیستم های نیمه طبیعی گرمایش مرکزی مجهز شده بوده و حتی دیوارهای نقاشی شده از مواردی است که فقط مختص ثروت مندان بوده است.

مبلمانی که در منازل رومی بوده است بسیار لوکس و تزئین شده با پارچه های رنگارنگ و خیاطی شده بوده، در حالی که مردم عادی فقط از نیمکت در خانه هایشان استفاده می کرده اند و اگر هم مبلی در خانه افراد معمولی وجود داشته بسیار ساده و ضعیف بوده است.

طراحی و گسترش صنعت مبلمان به شکل امروزی، در زمان رنسانس ایتالیایی و در قرون چهارده و پانزدهم میلادی گسترش یافت.

مبلمان در دوره رنسانس در فرانسه

تاریخچه مبلمان در دوره رنسانس البته فقط معطوف به مبلمان رومی نمی شود و چیزی فراتر از این هاست. در طراحی مبلمان در این دوره از تاریخ از آرمان های رومی و یونانی الهام گرفته شده و البته تاثیر کلیسا و مسیحیت را نیز می توان در این سبک و آثار این دوره تاریخی مشاهده کرد.

مبل های دوره رنسانس بر پایه سلیقه و خواست ثروت مندان ساخته شد و پس از آن صنعتگران سایر مناطق اروپا برای الگو گرفتن از از روش ساخت و سبک طراحی آن به ایتالیا رفتند. یادگیری سبکی که از قرن ۱۴ میلادی آغاز شده بود و تا آن زمان به اوج خود رسیده بود. هنرمندان سازنده مبل فرانسوی از ایتالیایی ها الگو گرفتند و مبل های آن ها را کپی برداری کردند ولی در ساختار کلاف مبل و همینطور تزئین مبلمان خلاقیت های زیادی به خرج دادند و می توان گفت که از ایتالیایی ها پیشی گرفتند.

همینطور در آن دوره استفاده از سنگ مرمر برای روی میزها رایج شد. از دیگر نشانه های طراحی در اوج شکوفایی رنسانس، استفاده از نشان های خانوادگی روی صندلی ها و تخت ها بود.

مبلمان در قرن ۱۶ میلادی

در این زمان ثروت مندان، راحتی طلب تر شدند و صنعت مبلمان نیز پیشرفت بسیاری کرد. مبل ها بیشتر از چوب بلوط ساخته می شدند و البته بسیار سنگین و نسبتا بزرگ و البته بسیار با دوام بودند تا جایی که بصورت نسل به نسل این مبل ها به فرزندان و نوه ها نیز داده می شد. همینطور استفاده از تخت خواب در قرن ۱۶ فراگیرتر شد و به جای استفاده از تشک های بسیار سخت و کثیف، مردم آن زمان از تشک های پر استفاده کردند.

در قرن ۱۶ قیمت صندلی و انواع مبل تک هنوز گران بود و افراد ثروت مند از آن بهره می بردند و مردم فقیر از چهارپایه و نیمکت استفاده می کردند.

بیشترین پیشرفت هایی که در قرن ۱۶ میلادی در زمینه مبلمان صورت گرفت برای آن دسته از مبلمانی بود که در خانه ثروت مندان پیدا می شد و تغییری برای افراد فقیر ایجاد نشد. همینطور در آن زمان تشک تخت خواب مردم ثروت مند با پَر درست می شد اما تشک افراد فقیر با کاه پُر می شده است.

مبلمان در قرن هفدهم میلادی

مبلمان در قرن هفدهم میلادی با ریزه کاری ها و ظرافت بیشتری برای ثروت مندان ساخته می شد. ساخت مبلمان در این قرن در اروپا بیشتر از چوب گردو یا ماهون صورت می گرفت.

این اثر نقاشی مربوط به شعر یا کتاب خوانی مولیر اثر ژان فرانسیس دِ تروی است.

در قرن هفدهم میلادی برای تزئین مبلمان از قطعات چوب های گران قیمت روی اسکلت چوبی مبلمان که از چوب های ارزان تر ساخته می شد استفاده می کردند و چوب هایی که بافته شده بوده و در قسمت های توخالی نیز از مروارید استفاده می شده و در نهایت قسمت هایی از چوب مبل را با رنگ های لاکی می پوشاندند. مبل ها در سال های آخر قرن هفدهم میلادی با پارچه های گران قیمت پوشانده می شدند و این پوشانده شدن چیزی شبیه به بافت رویه کوبی شده مبل های امروزی بوده است.

در تصاویر و همینطور مبل های به جامانده از قرن هفدهم میلادی، طراحی مبلمان با سبک روکوکو به وفور دیده می شود. این زمان تاریخ شکوفایی سبک مبل کلاسیک در اروپا بوده است.

تاریخچه مبلمان در قرن ۱۸ میلادی

زیبایی مبلمان در قرن هجدهم میلادی به اوج رسیده بود و نگاه هنروران در رشته های مختلف هنری به این صنعت معطوف شده بود. البته وقتی صحبت از شکوفایی مبلمان در آن زمان می شود هنوز در مورد مبلمان مورد استفاده افراد ثروتمند حرف می زنیم و مبل یا همان صندلی های خانه افراد فقیر هیچ تغییری در آن نکرده و این گونه افراد از همان چهارپایه و صندلی های سخت و غیرراحت خود استفاده می کرده اند.

مبل پرطرفدار چیپندل در سال ۱۷۵۴ توسط توماس چیپندل در یک کاتالوگ که توسط خودش نقاشی شده بود ارائه و سپس طراحی و ساخته شد.

کاتالوگ نقاشی شده توسط توماس چیپندل

یکی دیگر از سازندگان مبلمان معروف آن زمان جورج هپل وایت George Hepplewhite بوده که او نیز تاثیر بسزایی در رشد مبلمان در قرن 18 میلادی داشته است.

جورج یک سازنده مبلمان معروف انگلیسی است که بین سال های ۱۷۷۵ تا ۱۸۰۰ میلادی، طرح ها و سبک مبل های ساخته شده توسط او مد روز بوده است. البته هیچ قطعه محصولی از کارهای تولید شده توسط جورج هپل وایت اکنون موجود نیست اما همانطور که در تصویر زیر مشاهده می کنید یک صندلی که به شکل سپر طراحی شده، معروف ترین کار این مبل ساز انگلیسی است.

نقاشی منتسب به جورج هپل وایت از طراحی مبل

پس از مرگ جورج هپل وایت، همسر او آلیس یک کتاب از طراحی های مبل و کابینت توسط وی را منتشر می کند که شامل بیش از ۳۰۰ طرح مبلمان است. البته نکته مرموزی که در خصوص جورج وجود دارد این است که هیچ گواهی فوتی از او به عنوان یک شخص مشهور در کتابخانه انگلستان موجود نیست و همینطور معروفیت او پس از مرگ او توسط آلیس اتفاق افتاده و بعضی گمانه زنی ها این را می گوید که شاید او فقط یک نام و شخصیت غیر واقعی بوده که آلیس از آن برای انتشار این طرح ها استفاده کرده است.

به هر حال آثار جورج هپل وایت در قرن ۱۹ و ۲۰ نیز در صنعت مبلمان تاثیر گذار بوده، مبل هایی که تمرکز طراحی آن روی ظرافت، کشیدگی در پایه ها و همینطور تعادل بوده است.

مبلمان در قرن ۱۹ میلادی

در قرن نوزدهم دو اتفاق مهم در صنعت مبلمان افتاد. در اروپا مبلمان برای افراد معمولی و غیر ثروت مند نیز طراحی و ساخته شد (سوای از نیمکت ها) و همینطور با اختراع مایکل تونت، خم کاری چوب اتفاق افتاد و همینطور چوب خیزران وارد صنعت مبلمان شد.

افراد ثروت مند در خانه های بسیار راحت و خدمت گذاران شان در اتاق های زیر شیروانی و تفاوت زیادی بود بین مبلمانی که در این دو نوع سبک زندگی استفاده می شد. مبلمان برای افراد فقیر نیز تولید شد اما کاهش استانداردهای طراحی و عدم استفاده از چوب و نشیمن های مناسب و همینطور شکل ظاهری بد، از جمله مواردی بود که با کاهش قیمت در مبلمان افراد معمولی همراه شد.

البته در طبقه کارگر استفاده از تخت نیز مرسوم نبود چون اکثرا در اتاق های کوچک، اتاق های کار منازل افراد ثروت مند و چنین جاهایی زندگی می کردند که فضای کافی نداشت.

مایکل تونت

مایکل تونت یک مبل ساز آلمانی اتریشی بود که بین سال های ۱۷۹۶ تا ۱۸۷۱ زندگی کرد.

صندلی شماره ۱۴

از جمله طراحی های مایکل تونت که احتمالا هر کسی که به مبلمان علاقه داشته باشد، آن طراحی را نیز دوست دارد مبل راک معروف یا صندلی گهواره ای

است که در سال ۱۸۶۰ اولین مدل آن (به شکل کنونی) طراحی و ساخته شد.

خلاقیت مایکل تونت در استفاده از چسب و چوب خم بود. تونت با این طراحی، سبک مبلمان را از شکل قدیمی خود خارج کرد و به نوعی اولین گام ها را در ارائه سبکی مدرن از مبلمان برداشت.

همینطور بعضی از طراحی های مایکل تونت مانند صندلی مدل شماره ۱۴ با بیش از ۵۰ میلیون بار تولید رسمی در شرکت Stadtpalais Liechtenstein یکی از محصولات رکورد دار در تعداد تولید در سراسر جهان است.

صندلی راک یا صندلی گهواره ای طراحی مایکل تونت

تکامل مبلمان در قرن بیستم

قرن بیستم، زمان استفاده از تکنولوژی های نوین برای ساخت مبلمان بود و مبلمان مدرن شکل جدیدی از آغاز این قرن به خود گرفت.

در آغاز قرن بیستم، سال های ۱۹۲۰ و ۱۹۳۰ سبک جدیدی از طراحی مبلمان به وجود آمد که Art Deco آرت دکو نام گرفت. نام هنر دکو از نمایشگاهی که در سال 1925 در پاریس برگزار شد (نمایشگاه بین المللی هنرهای دکوراتیو) گرفته شده است.

نمایشگاه بین المللی هنرهای دکوراتیو ۱۹۲۵ پاریس

در اواخر قرن بیستم، بریتانیا دارای یک جامعه ثروتمند بود و مبلمان برای جامعه متوسط و فقیر نیز برای اولین بار پیشرفت های چشم گیری داشت.

استفاده از تخته سه لا برای اولین بار در صنعت مبلمان در ساخت صندلی در قرن بیستم رواج پیدا کرد. همینطور صندلی های ماساژ در اواخر قرن بیستم بود که به بازار عرضه شد.

طراحان معروفی مثل فرانک لوید رایت و ائرو سارینن اولین کسانی بودند که در این قرن پایه های جدیدی را در طراحی مبلمان مدرن بنا نهادند. این افراد شروع به طراحی صندلی های مدرنی کردند که از لحاظ طراحی با ساختمان هایی که طراحی و اجرا کرده بودند هماهنگ بود.

صندلی پروانه ای از جمله طراحی های مدرن در سال ۱۹۳۸ است که توسط طراحان به نام های آنتونیو بونت، خوآن کورچان و جورج فراری هاردی در بوینوس آیرس آرژانتین ساخته شد. این صندلی برای یک آپارتمان طراحی و ساخته شده بود و این طراحان در آن زمان با استودیو لکوربوزیر کار می کردند.

عکس این صندلی در سال ۱۹۴۰ در یک نشریه آمریکایی با نام صندلی آرژانتینی منتشر شد که موجب شد در ژوئیه همان سال جایزه مقام دوم در کمیسیون فرهنگی ملی و در نمایشگاه Salón de Artistas Decoradores آرژانتین مقام دوم طراحی مبلمان را به دست آورد. تصویر منتشر شده در نشریه آمریکایی و جوایز کسب شده باعث شد توجه موزه هنر مدرن به آثار این هنرمندان جلب شود. پس از عقد قراردادهای طولانی مدت در نهایت این صندلی در آمریکا به تولید انبوه رسید و با نام BKF که مخفف Bonet-Kurchan-Ferrari به ثبت رسید.

از معروف ترین طراحان مبلمان قرن بیستم Ron Arad که یک طراح انگلیسی اسرائیلی است و John Makepeace که او نیز یک طراحی انگلیسی است.

طراحی در مبلمان دیاکو بهره گرفته از سبک طراحی روکوکو است. سبک مبلمان روکوکو حاصل تکامل مبلمان در قرن ۱۷ و ۱۸ میلادی است که یکی از سبک های اصیل مبل کلاسیک است و در مقاله بعدی در بخش وبلاگ مبل دیاکو با نام تاریخچه مبلمان روکوکو می توانید آن را مشاهده کنید.